تأثیر اندازه و شکل پلات بر اندازه نمونه با توجه به توزیع مکانی پوشش گیاهی به منظور تعیین درصد پوشش تاجی در مراتع فریدن استان اصفهان

این تحقیق با هدف بررسی تأثیر اندازه و شکل پلات بر اندازه نمونه با توجه به توزیع مکانی پوشش گیاهی به منظور تعیین درصد پوشش تاجی در مراتع فریدن استان اصفهان در تیپ گیاهیbromus tomentellus- astragalus verus انجام شد. ابتدا چهار مکان مرتعی که به لحاظ شرایط فیزیوگرافی و پوشش گیاهی مشابه بودند تعیین و طی دو مرحله ی کلی اندازه گیری ها انجام شد. در مرحله اول در هر مکان مرتعی منطقه معرف به وسعت 50 مترمربع (10×5 متر) بصورت تصادفی انتخاب شد. سپس در این محدوده مختصات مکانی محل استقرار پایه های گیاهی چندساله به صورت x و y برای آنالیز نقطه ای پوشش گیاهی مشخص گردید.بر اساس روش نمونه برداری سیستماتیک- تصادفی نیز در هر مکان مرتعی در امتداد 5 ترانسکت 30 متری اقدام به برداشت داده برای تعیین فواصل گیاه در روش های نزدیک ترین گیاه و نزدیکترین همسایه شد تا نتایج حاصل در محاسبه شاخص های فاصله ای الگوی پراکنش استفاده گردند. هم چنین با استقرار پلات در هر نقطه تصادفی، تعداد پایه های گیاهان داخل پلات ها نیز شمارش گردید. در نهایت الگوی پراکنش بر اساس سه روش آنالیز پراکنش نقطه ای، شاخص های فاصله ای الگوی پراکنش (هاپکینز، پیلو و جانسون و زیمر) و شاخص های کوادراتی پراکنش (گرین و موریستا) محاسبه شد. نتایج نشان داد که پراکنش گونه های گیاهی چندساله موجود در منطقه در مقیاس مورد نظر از نوع الگوی تصادفی بوده که ناشی از همگنی محیط و الگوی رفتار انتخابی گیاهان می باشد. به دلیل در نظر گرفتن مختصات کلیه پایه های گیاهی موجود در منطقه معرف، روش آنالیز پراکنش نقطه ای، نتایج همگن و دقیق تری را ارائه داد. با انتخاب اندازه نمونه مناسب و شکل و انداز? پلات صحیح، شاخص های کوادراتی پراکنش نتایج نزدیک به واقعیتی را ارائه دادند. شاخص هاپکینز نسبت به شاخص های پیلو و جانسون و زیمر از دقت بیشتری برخوردار بود. بدین معنی که در این تحقیق شاخص های فاصله ای برمبنای نزدیک ترین همسایه نسبت به شاخص های فاصله ای بر مبنای نزدیک ترین گیاه دقت بیشتری نشان دادند. نوع پوشش گیاهی، اندازه گیاهان و فاصله آن ها از همدیگر بر روی اندازه و شکل پلات و روش نمونه گیری تأثیر بسزایی دارد و متعاقباً انتخاب اندازه و شکل مناسب پلات در کارایی نمونه گیری بسیار موثر است و باعث کاهش واریانس و زمان نمونه گیری می شود. در مرحله دوم به منظور اندازه گیری پوشش گیاهی از پلات هایی با شکل های متفاوت(مربع، مستطیل و دایره) در دو اندازه یک و دو متر مربعی در نمونه گیری از جامعه گیاهی مدنظر با الگوی پراکنش تصادفی استفاده شد. بدین ترتیب طی روش سیستماتیک- تصادفی در امتداد 6 ترانسکت 100 متری شکل ها و اندازه های مختلف پلات ها به صورت تصادفی مستقر شدندو درصد پوشش تاجی در پلات های مختلف تعیین گردید. در هر جامعه گیاهی الگوی پراکنش گیاهان بر انتخاب پلات با اندازه و شکل مناسب تأثیرگذار است. پس از تجزیه واریانس داده های به دست آمده مشخص گردید بین شکل های مختلف پلات تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی اندازه های پلات ها باهم اختلاف معنی داری را نشان دادند و بر اساس میزان ضریب تغبییرات و دقت مورد مطالعه، پلات های دو مترمربعی نتایج نزدیک تر به واقعیتی را ارائه نمودند. همچنین بررسی ها نشان داد که در شکل های مختلف پلات صرفه نظر از مشکلات استقرار آنها، پلات های مستطیلی با اندازه نمونه کمتری نسبت به بقیه پلات ها می توانند به دقت مشخصی دست یابند.